Η εξέταση στα Νέα Ελληνικά συνίσταται στην αξιολόγηση του μαθητή στη Νεοελληνική Γλώσσα και τη Λογοτεχνία. Οι εξεταζόμενοι στο μάθημα της Γλώσσας καλούνται να επεξεργαστούν ένα κείμενο, από βιβλίο, εφημερίδα ή περιοδικό που αναφέρεται σε σύγχρονα κοινωνικά, πολιτισμικά ή άλλα θέματα γενικότερου θεωρητικού προβληματισμού.

Η εξέταση περιλαμβάνει:

• Τη σύντομη νοηματική απόδοση του περιεχομένου του κειμένου (25 μονάδες).
• Απαντήσεις σε ερωτήσεις διαφόρων τύπων (συμπλήρωση κενού, πολλαπλής επιλογής, αντιστοίχησης, διάταξης, σύντομης απάντησης, ανάπτυξης), οι οποίες ελέγχουν την κατανόηση του κειμένου και προϋποθέτουν τη γνώση σημασιολογικών στοιχείων, γραμματικών και μορφοσυντακτικών φαινομένων (25 μονάδες).
• Ανάπτυξη μιας ιδέας, ερμηνευτική προσέγγιση, κριτικό σχολιασμό σημείων του κειμένου ή ανάπτυξη προσωπικών θέσεων με αφορμή το κείμενο (50 μονάδες).

Είναι εμφανές ότι διαφοροποιείται το παραδοσιακό μοντέλο αξιολόγησης του μαθητή με το μάθημα της έκθεσης. Παραμένουν βέβαια καθιερωμένα κριτήρια ελέγχου της πνευματικής ωρίμανσης και της ορθής γλωσσικής συγκρότησης του νέου (ορθογραφία, δομή, λογική διάταξη ιδεών, οργανική αρμονική σύνδεση θέσεων, λεξιλογικός πλούτος, ακρίβεια, σαφήνεια, ορθότητα διατύπωσης). Παράλληλα, απαιτείται δυνατότητα σωστής αποκωδικοποίησης του κειμένου και “ιδιοποίησης” των μηνυμάτων του, αφαιρετική ικανότητα και συνθετική δεξιότητα, πλούσια και πολύπλευρη θεωρητική κατάρτιση, διεισδυτικό κριτικό πνεύμα.

Εξέταση στην Νεοελληνική Γλώσσα

Για την εξέταση στη Νεοελληνική Γλώσσα δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο απόσπασμα κειμένου (δοκιμιακού, λογοτεχνικού, άρθρου κτλ.) μιας έως δύο σελίδων από βιβλίο, εφημερίδα ή περιοδικό (ή κατασκευασμένο για το σκοπό της αξιολόγησης) που αναφέρεται σε κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής και έχει νοηματική πληρότητα. Το κείμενο αυτό ανταποκρίνεται στην αντιληπτική ικανότητα των μαθητών και σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με θεματικούς κύκλους οικείους στους μαθητές από τη σχολική διδασκαλία. Οι μαθητές καλούνται:

α) Να δώσουν μία σύντομη περίληψη του κειμένου αυτού, της οποίας η έκταση καθορίζεται ανάλογα με την έκταση και το νόημα του κειμένου.

β) Να απαντήσουν σε ερωτήσεις, με τις οποίες ελέγχονται:

i. η κατανόηση του κειμένου (ιδεολογικά σημεία του κειμένου, επιχειρήματα συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, κτλ.).

ii. η οργάνωση του λόγου (διάρθρωση, δομή, διαίρεση και τιτλοφόρηση ενοτήτων, συνοχή, ενότητα, συλλογιστική, κτλ.).

iii. τα σημασιολογικά στοιχεία (σημασία λέξεων, συνώνυμα - αντώνυμα, κατασκευή φράσεων ή παραγράφων με ορισμένες λέξεις, αντικατάσταση λέξεων ή φράσεων κλπ.).

iv. η ικανότητά τους να αναγνωρίζουν τη λειτουργία των μορφοσυντακτικών δομών, καθώς και να χειρίζονται αυτές τις δομές, ανάλογα με τους επικοινωνιακούς στόχους του κειμένου.

γ) Να συντάξουν ένα κείμενο, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο, με το οποίο κρίνουν ή σχολιάζουν κάποια σημεία του κειμένου ή αναπτύσσουν προσωπικές απόψεις, παίρνοντας αφορμή από το κείμενο. Η έκταση της ανάπτυξης αυτής καθορίζεται κατά προσέγγιση, χωρίς να υπερβαίνει τις 600 λέξεις.

Το πρώτο και δεύτερο θέμα βαθμολογούνται με 25 μονάδες, οι οποίες κατανέμονται αντίστοιχα στις επιμέρους ερωτήσεις, ενώ η τρίτη άσκηση βαθμολογείται με 50 μονάδες. Κατά τη βαθμολόγηση όλων των θεμάτων λαμβάνεται υπόψη η ορθογραφία, η δομή του κειμένου, ο λεξιλογικός πλούτος, η ακρίβεια και η ορθότητα της διατύπωσης καθώς και το περιεχόμενο.

 Εξέταση στη Λογοτεχνία

Η εξέταση στη λογοτεχνία αναφέρεται σε πεζό ή ποιητικό κείμενο που περιέχεται στη διδαχθείσα ύλη της αντίστοιχης τάξης, το οποίο δίνεται στους μαθητές σε φωτοτυπία, μαζί με τις αναγκαίες σημασιολογικές ή άλλες διευκρινίσεις. Το κείμενο συνοδεύεται από πέντε ερωτήσεις που αναφέρονται:

α) στον συγγραφέα του έργου και σε γραμματολογικά στοιχεία που προκύπτουν άμεσα ή έμμεσα από το κείμενο (1 ερώτηση),

β) στη δομή του κειμένου, στην επαλήθευση ή διάψευση μιας κρίσης με βάση το κείμενο, σε παρατηρήσεις επί των εκφραστικών μέσων και τρόπων του κειμένου (υφολογική διερεύνηση, αφηγηματικές λειτουργίες, επιλογές του δημιουργού σε διάφορα επίπεδα γλωσσικής ανάλυσης) (2 ερωτήσεις),

γ) σε σχολιασμό ή στη σύντομη ανάπτυξη, σε 1 - 2 παραγράφους, ορισμένων χωρίων του κειμένου (1 ερώτηση),

δ) σε σχολιασμό αδίδακτου λογοτεχνικού κειμένου το οποίο δίνεται στους μαθητές επίσης σε φωτοτυπία και είναι ίσης, κατά προσέγγιση, δυσκολίας με το διδαγμένο (1 ερώτηση).

Η ερώτηση α βαθμολογείται με δεκαπέντε (15) μονάδες, οι δύο ερωτήσεις της β περίπτωσης με είκοσι (20) μονάδες η καθεμία, η ερώτηση γ με εικοσιπέντε (25) μονάδες και η ερώτηση δ με είκοσι (20) μονάδες.

Σε περίπτωση κατά την οποία μία (1) ερώτηση αναλύεται σε υποερωτήματα, η βαθμολογία που προβλέπεται γι’ αυτήν κατανέμεται ισότιμα στα υποερωτήματα, εκτός αν κατά την ανακοίνωση των θεμάτων καθορίζεται διαφορετικός συντελεστής βαρύτητας γι’ αυτά.